Öğretmen yerine İmam!

Bir günün tarihçesine baktığımızda, birden çok acı-tatlı olay yaşandığı ve her olayın da bir öyküsü olduğu ortaya çıkar.  

Bugün 16 Mart! 

Öğretmen-öğrenci-veli herkes için anlamlı bir gün. 

Osmanlı Devleti, Tanzimat reformunu yürütecek bir eğitim sistemi ister. Bunun için de çağdaş eğitim-öğretim yöntemlerini bilen, ilimleri okutacak öğretmenlere ihtiyaç vardır. 

Bu öğretmenleri yetiştirmek için de 1848'de İstanbul'un Fatih'te, erkek vatandaşlar için “Dârülmuallimîn”, 1870'te de kadın vatandaşlar için "Darulmuallimat" açılır. 

Böylece, medresenin hurafe, ezber ve rahlesi bırakılmış, eğitimi çağa uygun hale getirecek olan 'öğretmen' yetiştirmeye başlanmıştır.  

Ben de 12 yaşımda böyle bir okulun öğrencisi oldum, her gün 'öğretmen olacağım' diye diye diye 18 yaşında öğretmen oldum. 

Demek ki bugün, çağdaş öğretmen ile eğitim için önemli bir gün! 

O halde bugün de konumuz EĞİTİM olsun!

40 yıl altı ay çalışıp emekli olmuş bir eğitim emekçisi olarak; Ocak ayının son haftası ile Şubat ayı boyunca, "Okullarda Neler Oluyor?" başlığı altında beş bölümlük dizi yazıda: güncel eğitim-öğretim sürecimizin 'kuşbakışı' bir genellemesini yapmaya çalıştım.

Yazdıklarım; yaşadığım, gördüğüm ve duyduğum olgularla, onların çağrıştırıp düşündürdükleriydi. Daha önce de okul-öğrenci-öğretmen-veli yani eğitim sürecini odak alan çokça yazılar yazmıştım, yazacağım da...

Eğitim ile ilgili yazılarımda sıklıkla, karşılaştırmalar yaparak yaşanan iniş-çıkış ve nereden nereye savruluşları anlatmak istiyorum. 

Tabii ki okurlar (haklı olarak) bir eğitim emekçisinden, gelecek güvencesi çocuklarımıza dair sevinç, mutluluk ve başarı haberleri duymak isterler. Ben de bir dede-öğretmen olarak böyle olsun isterdim. 

Fakat ne yazık ki öyle olmadı/olmuyor!

Çok üzgünüm. 

 

Çünkü:

*Yurdumuzun iklimi bozulunca, eğitim de kuraklaştı!
*Neden-Niçin-Nasıl diye diye araştıran-geliştiren eğitim-öğretimde bilim ve özgünlüğü esas alan sistemin; merak-istek-çaba duyguları yok edildi.
*Bilgi ve komutların bellekte 'olduğu gibi' kayıt edilmesini, istendiğinde de aynı şekilde tekrarını esas alan "EZBERCİ" sisteme geçildi.
*Böylece kuruldu bağdaş kuran, rahleyi özendiren, korkuyla geleceği esir alan 'ÇEDES' sistemi.
*Sonra da öğretmenin yerine imam geldi! Tabii ki o da; ezberletecek, 'cehennem korkusu' salacak ve öbür dünya için çalışacak, onun işi bu...

*'EZBER' tekrardır, yerinde saydırır, mantıksız düşüncesiz katkısız olarak bir papağan gibi söyletir insanı.

*İmam cemaatiyle camide, öğretmen de öğrencisiyle okulda olur ancak.

Sanki bir düğme yuvasını kaybedip yanlış bir yere iliklenmiş gibi!  

Herkes yerine demenin zamanı geldi, geçiyor bile... 

* * *

İşte dayatılan sistemden güncel bir görüntü:

Hani, 1 Ocak 2005'de şimdiki gibi ekonomimiz 'dip' yapmış ve liradan altı sıfır (000000) silinmişti ya (ki, şimdi de benzer bir durum var.)! 

İşte o yıllarda kalitesiz uzak doğu ürünlerini satan ‘birmilyoncu’ denilen yerler açılmıştı. Bunlar çoğaldıkça çoğaldı ve bugünlerin de aranan işyerleri oldular. 

Bunlar genellikle büyük binaların merdivenle inilen alt katında olur. Birkaç gün önce bir 'birmilyoncu' merdiveninden aşağı inerken, merdiven basamağına bağdaş kurarak oturmuş, sadece sırtı ve ense kökü görünen birisini gördüm. Hafifçe dokundum o irkilerek başını kaldırdı, elinde telefon vardı(sanırım oyun oynuyordu). 

Serde öğretmenlik var ya, bundan aldığım güçle ona bu şekilde oturuş nedenini sordum. İskelet yapısı bozulmuş bir yaşlı gibi zorlanarak ayağa kalktı, utangaç bir duruş ve göz teması kurmadan: Yatılı Kuran kursunda beş yıl okudum. Orada saatlerce bağdaş kurup rahle üzerinde 'Kuran' okuyorduk. Bu yüzden böyle oturur, böyle okuruz, zaten hocalarımız da böyle ….. diyerek, duruşunun nedenini bir çırpıda anlatıverdi. 

İşte böyle tanıştım o işyerinin 15-16 yaşlarındaki çocuk-genciyle. 

O, çocukken bile çocukluğunu yaşamamış bir çocuktu...

* *

Evet, gördüm, duydum, üzüldüm, düşündüm ve ürktüm! 

Bu yaşanmışlık; yıllardan beridir cemaat, tarikat, diyanet, bazı vakıflar MEB bilgisi ve işbirliğinde: merdiven altı kuran kursu, dershane ve resmi imam hatip okullarından başlayarak tüm okullara enjekte edilen: imam hatip eğitim sistemi anlayışının bir sonucudur. 

Bu sistem, Ortaçağ'ın zor ile hurafeye dayalı eğitimine bir özentidir! 

Yani bugünkü adıyla: yerli, milli, dini eğitim sistemi! 

Yani, çağdaş dünyanın çoktan çöpe atmış olduğu bir eğitim anlayışı!

* * *

Sonuç olarak: 

Okullar işgal altında, çocuklar yani ülkenin geleceği tehlikede! 

Sadece birkaç öğretmen ve birkaç veli bu tehlikenin farkında! 

Ne acıdır ki, ülkemizdeki 'muhalefet' de çok çıkarcı/fırsatçı! 

Bu muhalefet, iktidarın ikbali için yıllardır yatırım yaptığı bu 'kindar nesli' sarsmak, uyandırmak, kurtarmak yerine, onlardan oy ve destek bekliyor!  

Muhalefet etmeyi bilmeyen bir muhalefet! Tehlikeli gidişe 'dur' demek yerine: 'dindarlar' ürkmesin, arkaik düzenleri de bozulmasın, sadece bana/bize 'oy' versinler (çok beklerler!) diye suspus olmuş durumda.

İşte, bu yüzden iktidar muhalefeti rüzgâr gülüne çevirmiş...  

İşte, bu yüzden muhalefet, köhne iktidara: yeter/dur diyemez olmuş! 

Eğer bu sisteme hep birlikte karşı çıkmazsak, sistemin kıskacına düşmüş geleceğimizin teminatı çocuklar:

• *Okuduğunu anlamaz, anlatamaz, soru soramaz!
• *Güvensizdir, 'yapamam' der, araştırmaz, yorum yapamaz! 
• *PISA ile kanıtlandığı gibi fen-matematik okuryazarı olamaz!
• *Buyruklara uyar, bir papağan gibi ezberlediklerini tekrarlar! 

İşte bunlar da normal duyu ve yetiye sahip bireylere yakışmaz! 

Ve bu nitelikteki bir nesil ne bugün ne de yarınlarda umut olamaz! 

Ne zaman ki korkular satın alır geleceği (ki, almış bile)… 

İşte o zamanı yaşıyoruz... 

Emin Toprak - DOSTÇA

Okullarda Neler Oluyor? (1)

Okullarda 'Yarıyıl Tatili' bir hafta önce başladı, 5 Şubat günü yeniden çalacak ziller…

Öğrenciler, her tatilde sevinç çığlıkları atarlar!(?)

“Peki, okuldan ayrılmak neden coşku veriyor ki?" diye soran, araştıran olmayınca, bu 'tuhaf' olgu da herkesten kabul alıp sıradanlaştı.

Bugünlerde sıradan olmayan iki çığlık daha duyduk! Özel okul veli ve öğretmenlerine ait: öfke-acı-çaresizlik çığlıklarıydı bunlar.

Pek alışık olmadığımız: tuhaflık-benzerlik-zıtlıklar vardı bu çığlıklarda.

Birinci tuhaflık: zengin velilerin çığlık atması. Yakışmadı! Çünkü onlar, yoksul halk çığlık atarken, duymaz görünür ya da önemsiz sayardı.  

Bu veliler ki; her yarıyıl tatilini bir fırsat sayar, çocuklara hiç duyurmadan yurtiçi-yurtdışı seyahatler planlar: yol-konaklama rezervasyon işlemleri yapar ve bunları 'sır' olarak saklardı. 

Sonra da bu 'sır', "Yarıyıl 'Sürprizi!' olur, kahkahalarla kutlanırdı. 

Sizce, kahkahaların, çığlıklara dönüşmesi bir tuhaflık değil midir?   

İşte dünün zenginleri, bugün özel okul masraflarını ödeyemeyen birer yoksul olmuş! 

Diğer çığlık ise, zengin çocuklarına özel okullarda ders vermek için özenle seçilen öğretmenlere aitti. 

Peki sizce, patronlara çok çok para kazandıran bu öğretmenlerin aç kalıp çığlık atması çok tuhaf değil midir? 

Hem özenle seçileceksin, patrona da çok kazanç sağlayacaksın hem de aç kalacaksın! 

Bu nankörlük değil mi? Hiç yakışmadı! 

İşte bu tuhaf çığlıklar, öğrencilerin o bilindik sevinç çığlıklarına karıştı ve daha da baskın oldular.

Devlet olup-biteni, duysun-görsün diye çığlık atıyor veli ve öğrtmenler!

"Bu da geçer!" denmemeli, çığlıklara duygudaş olup ses vermeli.

***

Biraz da çığlıkları duyması gereken devlete bakalım: 

Devlet, halka hizmet için kurulan bir organizasyondur. Hizmetlerini halktan topladığı vergilerle yapar. 

Demokrasiyi esas alırsa devlet: halkın güvenli bir yaşam sürmesi için bilimi esas alarak ekonomi, eğitim, sağlık vb. hizmetler verir. Ki, böyle devletler çok azdır. Hemen her devlet, küçük bir azınlığın koruyucu gücü ve çıkar sağlayıcısıdır.  

Osmanlının eğitim-ticaret hizmetleri, birkaç büyük kente özgüydü. Cumhuriyet dönemi ise ortaçağ ile çağdaşlık yarış ve kapışmasını başlattı. Ve hizmetleri diğer kentlere ve köylere ulaştırmayı başlattı.

Millet mektepleri, kent-köy okulları, parasız yatılı olan: Köy Enstitüsü, Öğretmen Okulu, Sanat Okulları ... açıldı. Üniversitelerde akademik çalışmaları arttı. 

Köy ve kentlerde öğretmenler; cehalete karşı durdu, demokrasi-laiklik, çağdaş-bilimsel eğitim ilkeleri ve uygulamaları anlatıp tanıttı. 

Fakat emperyalist anlayışın işbirlikçisi feodalite ile ırkçılar da hiç boş durmadı. Halk yararına olan çabalar yerine, kendi düzenlerini koruyan ortaçağ cehaletini savundular. 

Değişim-gelişim-dönüşüm çabalarını; önemsiz-gereksiz göstermek için çokça yalan, iftira algıları oluşturup, hurafelere sığındılar. Çatışma ve cinayetlerle halkı korkutup gidişi durdurmak istediler. 

Başardıkları da oldu başaramadıkları da... Durmadı. Devam ediyor!

Köy Enstitüleri, köy okulları, yatılı okullar, öğretmen okulları hızlı hızlı kapatıldı. Sınavlarla seçkin öğrencileri alıp, onları bilimsel anlayışla ülke kalkınması liderliğine hazırlayan: Fen Liseleri, Anadolu Liseleri ile dünya sıralamasında ön sıralarda olan Üniversiteler sıradanlaştı. 

Okulları başarı ile bitiren bilim insanı, doktor, mühendis ve sanatçı değerlerimiz 'beyin göçü' olup yurtdışına aktı. 

Yavaş-hızlı olarak tüm çağdaş okullara ezberci, dogmacı imam hatip anlayışı egemen oldu. MEB'de; Talim Terbiye Kurulu, Eğitim Uzmanları ve Denetim Sistemi işlevsiz, etkisiz, yetkisiz, 'imamlar' etkin kılındı. 

Cumhurbaşkanınca atanan, demokratik laik Cumhuriyet ilkelerine bağlı kalacağına yemin etmiş ve görevi: eğitime bilimsel çağdaş bir anlayışı getirmek olan, Bakan Yusuf Tekin, 2024 MEB bütçesine onayı almak için kürsüde vekillere parmak sallayarak dedi ki:

"Sizin ‘tarikat, cemaat’ dediğiniz, bizim ‘STK’ dediğimiz yapılarla 10 tane protokolümüz vardır” 

Bu öfkeli sözler; 'Ortaçağ Anlayışı'nın MEB'de egemen olduğunu, ana okuldan üniversiteye tüm süreçlerin prangalı olduğunun ikrarıdır!

Ve "Tarikat ve cemaatler bütün devlet kurumlarında egemenlik kurmuş!" olduğunun onanmasıdır. 

İşte bu anlayış, yasaları yok sayıyor, cemaatin emiriyle çalışıyordu! 

Bunlar, "Devlet görevini neden yapmıyor? diyenler için de: bir bahane, bir de çare bulmuşlardı. 

Bahane: 

"Devlet hantallaşmış, bu hizmetler için yeterli kaynağı ve parası yok!." 

Çare:

"Özelleştirme yapılmalı, vatandaşı sermayeye "müşteri" olmalı..." 

Deyip çareyi uygulamak için özellikle eğitim ve sağlık hizmetlerinde kalite bozulmasına fırsat verdiler. Memnun olmayanların artışı, arayışı, kaçışı ve 'özelleştirmeler' böylece başladı. 

Tabii ki kaçıp kurtulanlar, çok zengin ve orta zenginlerdi, artık kıymetli çocuk ve canları özel okuldan eğitim, özel hastaneden sağlık hizmeti alacaktı.

***

Müşteri bulan, özel okul ve hastane zincirleri de çoğaldıkça çoğaldı. 

Artık şafakta uykusuz olarak yola çıkan 6-18 yaştaki çocuklar, dura-kalka kitlenmiş kent trafiğinde uyur oldular.  

Ne zaman ki, Osmalıcı anlayış faiz haram deyip naslarla yol alınınca, o zaman enflasyon üç basamaklı sayılara ulaştı. 

En zenginler daha da zengin, orta zenginler yavaş yavaş fakirleşip asgari ücret alanlara benzer oldular.

Enflasyonun baskısı ile müşteri kaybı, özel okul ve hastaneler büyük sıkıntılar yaşattı. Beyin göçü hızlandı.  

Patronlar zararı; emekçi öğretmenleri asgari ücretin de altında çalıştırma ve öğrenci ücretlerine astronomik zamlar yaparak karşılamak istediler!

İşte milyonların çığlıkları tam da bu yüzden arttı. 

*

(Şimdi bir parantez açmak zorundayım, açtım bile. 

Çünkü şu an: 

"Yoksul halk yerine zenginleri mi anlatıyorsun!" 

Seslerini duyuyorum. 

Bu dostlar yüzde 90'ı yoksul halkımızı anımsatıyor bana. 

-Hayır, hayır! Onları hiç unutmadım, tam da yazıyordum: 

Onların: 'durumu yok!'. 

Onlar, kalitesizliğe, eşitsizliğe hele de ezberci eğitime: 'kader' diye boyun bükmüş, çığlıklarını da içerilerine akıtmışlar.

... 

-Evet, evet! Yüzde 90'ların 'durumu', asgari koşulların da altında...) 

*  

Konu önemli, yazılacaklar da bitmedi.  

O halde tekrar buluşma-konuşma sözü verip, üç nokta ile bitirelim...

 Emin Toprak - DOSTÇA

Ankara Barosunda İnsan Hakları

İnsanların, 'insanca' yaşamak için; hak, hukuk adalet arayış mücadelesi çok eskilere dayanır.

Tarih; M.Ö. 400'lü yıllarda Sokrates, 1633 yılında Galileo, 900'lı yıllarda Hallac-ı Mansur, 1410'lu yıllarda Nesimi, 1894'te Dreyfus ve benzerinin dava ve savunmalarını günümüze taşır. Bu nedenle de davaların sonuç ve yankıları herkesçe az-çok bilinir. Zaten bu davaları hiç de aratmayan dava ve savunmalar günümüzde de devam etmektedir.

Toplumsal yaşam bir organizmaya benzer, eğer bu organizmanın tüm organları işbirliği içinde çalışırsa, o zaman güvenlikli, sağlıklı ve huzurlu bir yaşam olur.

İşte bu anlayışla yaşama şekil verecek devletler kurulmuştur. Ne yazık ki devletler hep güçlüden yana olmuş çoğunlukları ezip sömürmüştür.

 

Kabul edilen iki görüşe göre:

Tarihte ilk kez M.Ö. 1760 yılında Mezopotamya'da, Hammurabi Yasaları ile devleti yöneten kral veya egemenlere yazılı olarak yetki verilmiştir.

15 Haziran 1215'de ilk anayasa sayılan Magna Carta ile Birleşik Krallığın (İngiltere) yetkileri kısıtlanmıştır.

***

Demokrasinin olduğu toplumlarda her kurumun, insan haklarını esas alan, herkesi eşitlikçi anlayışla kucaklayan ilkeleri ve etik kuralları vardır. Bu toplumlarda, her kurum ilke ve kurallarıyla, diğer kurumlarla işbirliği yaptığı için daha sağlıklı ve huzurlu bir yaşam iklimi oluşur. 

Kuşkusuz topluma hizmet sunan her kurum saygın ve önemlidir. Fakat eğer ülkenin yargı, eğitim, sağlık ve akademi sistemlerinde, onların ilke ve etik kurallarına uygun bir hizmet sunulmuyorsa, o zaman toplumsal bir kaos başlar. Hele bir de kurumların ilke ve kurallarını gözetmeyen, tek elden yönetme istekleri varsa, o ülkelerde hem çalışmak hem yaşamak çok zorlaşır.

Örneğin:

Yargıda; savcı-avukat-hâkim eğer hukuka uygun soruşturmaz, savunmaz ve karar vermezse, 

Eğitimde; öğretmen, eğer her birey saygındır diye eğitip, öğretmezse, 

Sağlıkta; doktor, eğer Hipokrat yeminine bağlı olarak çalışmazsa,

Akademide; akademisyenler, öğrencisiyle birlikte bilimi rehber almaz, araştırmaz, buluş yapmaz, konuşup öneride bulunmazsa.

İşte o zaman diğer kurumlar görevlerini tam yapsa bile, artık toplumsal çark düzenli dönmez, ülkede kaos başlar. 

Oysa demokratik ülkelerde, zorlukları azaltmak ve kolaylaştırmakla görevli yönetimler; sadece kurumların ihtiyaçlarını, aksayan yönlerini belirleyip gerekli bakım-onarımları yapar, öneri ve istekler için karar alır, yasalar hazırlar ve uygulamalarıyla herkese ayrımsız eşit hizmet sunarlar.

Ne yazık ki şimdilerde; kurumlarımız tek elden yönetildikleri için kurumlar etik kurallarına uygun çalışamıyor sadece emirle istenenleri yapıyorlar. Bu durum da ülkede ekonomik ve sosyal pek çok soruna neden oluyor. 

Yukarıda, yargı-eğitim-sağlık-akademi sıralaması yapmıştım ya, şimdi de ilk sırada olan yargıya biraz değinmek istiyorum. Çünkü devletin en öncelikli görevi, ülkede güvenliği sağlamak, özgürlükleri korumaktır. Ve devlet bu görevi ancak yargı denetiminde yaparsa başarıya ulaşır.

Yargı sistemi; Savcı-Avukat-Hâkim üçlüsünün oluşturduğu bir kamusal hizmettir:

Savcı, duyumunu aldığı suç hakkında soruşturma başlatıp, ilgilileri dinler sonra da eğer suçun oluştuğu görüşüne varırsa o zaman edindiği bilgi ve kanıtlarla bir 'iddianame' hazırlayıp mahkemeye sunar.

Avukat, hem suçlanan hem de suçlayan gerçek ya da tüzel kişilerin haklarını savunur ve onlara yol gösterir (Savcı ve Hâkim devlet adına görev yaptıklarından, bireyi devletin gücü karşında koruyan biricik güç savunma gücüdür). 

Hâkim ise savcıyı, avukatı, şikayetçiyi, sanığı, tanıkları dinleyerek ve kanıtları değerlendirerek bir karar verir. 

Çok kapsamlı ve uzmanlık gerektiren yargı konusu için bu açıklamayla yetinip daha güncel konulara gelelim istiyorum.

***

AYM Başkanı Arslan: "Bugün Anayasa Mahkemesinin önünde 66 bine yakın bireysel başvuru bulunmaktadır... Ocak 2022'de bize gelen başvuru sayısı 12 bine yakın..." diyor.

2021 sonunda Türkiye'den AHİM'e 15 bin 251 başvuru olmuş!

Peki, AYM ve AHİM'e kimler ve niçin başvururlar?

Bu soruya en uygun cevap: "Onlar, insani hakları ihlal edilenlerdir!"

Demek ki, ülkemizde pek çok insanın hakları ihlal ediliyor!

Er-geç tüm suçlananlar; ‘geç gelen adalet’ ile aklanacak, fakat onların acı ve yaraları hep kalacak!

Karnesine: ‘İnsan Haklarını İhlal’ yazılan ülkemiz hem de maddi-manevi tazminatlar ödeyecek! 

Fakat, 'hak ihlaline fail' olanların yaptıkları, yanların kâr kalacak! 

Şimdi de yazıya başlık olan konuya gelelim. Çünkü yargının üçüncü ayağı olan 'savunma' alanında, etik olmayan bazı olay ve uygulamalar var!

Ankara Barosu, 20 bin üyesi, bünyesinde de 'İnsan Hakları Merkezi' olan büyük bir barodur. Geçen hafta baro yönetimi ve 'İnsan Hakları Merkezi' arasında yaşananlar, divanı oluşturan 9 kişiden 5'nin istifasına neden oldu. İstifa edenlerin iddiaları kısaca şöyle:

• 'İnsan Hakları Merkezi'nce yapılan bir çalışma ile, Ankara TEM Şube Müdürlüğü'ndeki işkence iddiaları hakkında rapor hazırlanıp Ankara Barosu yönetimine sunuluyor. Ancak, baro yönetiminin bu rapordaki 'mağdur beyanlarının' sansür ettiği...
• 'İnsan Hakları Merkezi'nin, avukat ve hasta bir mahkûm olan Aysel Tuğluk için hazırladığı açıklama 'isme özel' olduğu gerekçesi kabul edilmezken ve aynı konuda 20 baro tarafından hazırlanan açıklama imzalanmazken, iki gün sonra 'Sedef Kabaş' ismiyle bir açıklama yapılması...
• Bazı AHİM kararlarının sansürlenmesi ve Nazlı Ilıcak gibi bazı kişiler hakkında verilen kararlara aylık bültenlerinde yer vermemek...

Bunları ve çokça benzer açıklama ve ses kayıtlarını sosyal medyada da bulabilirsiniz.

İşte bir de istifa örneği:

"Geldiğimiz aşama itibariyle, Ankara Barosu yönetimiyle bir insan hakları mücadelesi vermenin mümkün olmadığına olan inancımla, insan hakları merkezi başkan yardımcılığı görevimden istifa etmiş bulunmaktayım." 

İnsan hakları, renk, ırk, dil, din farkı olmaksızın herkes içindir. Bu hakları korumakla görevli olanların en başında barolar ve avukatlar gelir.

Eğer bu haklar, herkes için değil bazıları için uygulanırsa, işte o zaman şimdilerde olduğu gibi AYM ve AHİM önünde kuyruklar oluşur. 

Görevi, ayırım yapmaksızın tüm mağdurları savunmak olan baro ve avukatlar, eğer bazı insanların haklarını yok sayar ve bazılarını da kayırırsa: Vah! Vah! demek yetmemeli, ses vermeli.

Emin Toprak- DOSTÇA

Diğer yazılarım için tıklayınız

“Kim var imiş, biz burada yoğ iken”

Bazen bir sözcük, bir dize, bir ezgi, bir tat, bir koku, bir çığlık, bir kahkaha... alıp götürür sizi uzaklara, kendi derinliklerinize. O zaman tünelinde, düşler kurup kendi içsesinle baş başa kaldığında; sevinir, üzülür, yapar, yıkar,  taraf olur, karşı çıkar,  hayran kalır, saygı duyar, halden anlar ve hani bir karmaşa yaşarsın ya!

Birkaç gün önce aynen böyle oldu. Bu kez de:

17. yüzyılda Torosların doruklarındaki Alevi-Türkmen aşiretinin bir bireyi olarak doğan ve saz çalıp söyleyerek, insanlığa mal olmuş olan halk ozanı Karacaoğlan'ın dizeleri etkiledi beni. 

“Şu yalan dünyaya geldim geleli" şiirinde tarihi (geçmişi) sorgulamış ve adeta bugünkü işgalci-ırkçı-faşist anlayışlarda insani bir farkındalık yaratmak istemiş:

“Sual eylen bizden evvel gelene

Kim var imiş, biz burada yoğ iken” 

Karacaoğlan'ın bu dizeleri; tarihi, felsefeyi, sosyoloji ve sosyal psikolojiyi barındırıyor. İnsanları geçmişe saygı duymaya ve empati yapmaya çağırıyor.

İki dize beni çok etkiledi; kendimle konuşturdu, tartıştırdı, düşündürdü ve geçmiş yaşanmışlıklara götürdü. 

*

Ve büyük Usta'nın “Kim var imiş biz burada yoğ iken” sözüne uyup etrafa bakırken:

Geçmişten kalmış; evler, konaklar, kaleler, saraylar, ibadet mekanları ve kazılarla gün yüzüne çıkan; mezar, anıt, yazıt, heykel, takı, gömü, savunma-saldırı silahları... Bu kalıt ve izler o coğrafyanın belleği... Daha gün yüzüne çıkmamış nice insanlık mirası olduğunu gördüm/düşündüm.

Kalıtlarda izi olanları; yazılı belgesi olmayanları bir grup, yazılı belgeleri olanları da dört grup sayıp toplam beş gruba ayırdım: 

1. Yazılı belgesi olmayanlar muhtemelen deprem, yangın, sel, salgın, kıtlık ve savaşlarla yok olmuş olanlar... 

2. Bu toprakları asırlarca yurt edinmiş kadim halklar.... 

3. Coğrafyalarında yaşama şansları kalmadığı için göçle gelenler...  

4. İnançlarını yaymak için gelenler... 

5. Buralardaki kaynakları uzaklardaki egemenlerine götürmek için gelenler...

Şaşaalı görünseler de dünyadaki tüm imparatorlukların, zalimane eylemler yaptıkları gerçeği ortadadır: Kimi işgal, kimi fetih diyerek kendilerinden daha güçsüz olanların topraklarını ele geçirdiği, orada yaşayanları esir-köle sayarak canlarını, mallarını aldığı, başka yerlere sürgün ettiği, o coğrafyanın yer ve bölge isimlerini, dillerini, kutsal değerlerini, inançlarını, kültürlerini ve yaşam tarzlarını yok etmeye  çalışmışlar... Ve ne acıdır ki, başarılarını da yaşayan mazlum halkları birbirine düşman ederek, çarpıştırarak elde etmişlerdir. 

İşte bu tarihi gerçekleri bir kez daha hatırladım. 

*

Sonra da kendi yaşanmışlıklarım dizildi karşıma:

Öğrencilik yıllarında bize neden-niçin sorgulaması yaptırmadan, sadece savaş kronolojisi ve sözleşme maddeleri ezberleten, bizden başkasını: "kötü/düşman" olarak tanıttığı için hiç sevmediğim "tarih" dersini hatırladım.

Tarih dersine duyduğum karşı duygum, ileriki yıllarda felsefe ve sosyolojiye ilgi duyunca: tarihi bilmek gerekir görüşüne dönmüş olsa da tam olarak bitmemişti. 

Yıllar sonra, Münih Teknik Üniversitesi öğrencisi oğlumun misafiri olmuştum. Oğlumla birlikte yaptığımız, Münih Bilim-Teknoloji Müzesi (ki burası benzerleri arasında en büyük olanlardan imiş) gezisi, çocuk yaşlarımda oluşan tarih dersini sevmeme duygumu tamamen yok etmişti: 

Müze, Alman mimarisiyle yapılmış dört katlı devasa bir binaydı. Giriş katında, en eski(ilkel) tarım toplumlarda kullanılan; obje, araç, gereç vardı. Sonraki her katta (kronolojik sıraya uyularak) toplumsal yaşamı kolay kılmak için kullanılan obje, araç, gereç ve teknoloji ürünleri sergilenmekteydi. Uzay ve iletişim çağı ürünleri en üst katta idi. Her katın tasarım ve donatıları rehberlere çok fazla ihtiyaç duymayacak yalınlıktaydı. 

Müze ziyaretçilerinin büyük çoğunluğu; veli veya öğretmenlerin eşlik ettiği ana okul, ilkokul öğrencisinden başlayıp üniversiteye varan çocuk-genç grubuydu. 

Bu güzel görüntü bana, ülkemiz eğitimi çağrıştırmış ve durumu eğitimci bakışıyla sorgulayıp, yorum yapmamı sağlamıştı. Gördüklerim, eğitim sistemleri arasındaki farklılığı gösteriyordu. Bu farklılığın ülkem çocukları için neden olduğu fırsat eşitsizliği de beni çok üzmüştü. 

Karşılaştırma yapacak olursak diyebiliriz ki:

Buranın öğrencileri tarihi; toplumların geçirdiği değişim, gelişim, savaş, göç ve tüm yaşanmışlıkları olduğunu, müzede sergilenen obje, araç, gereç ve teknolojik ürünleri görüp inceleyerek, onlar hakkındaki açıklamaları yetkililerden dinleyerek... Sınıfta da öğretmenleri rehberliğinde akranları ile birlikte "neden-niçin-nasıl" sorularıyla sorgular, tartışır, yorumlar ve çıkarımda bulunurlar. Eğitim sözlükleri  bunu: içselleştirerek öğrenme diye tanımlar.  

Bizdeki öğrenciler ise tarihi; sınıf kürsündeki öğretmenin kendisine öğrencilik yıllarında ezberletilen savaş tarihlerini, yapılan anlaşma maddeler tekrarını dinler ve eve gidince de hamaset dolu ders kitabından da "kahramanlık" öykülerini defalarca okuyup madde madde, nokta virgül ezberlemeye çalışır. Eğitim sözlükleri bunu da ezberleyerek öğrenme diye tanımlar.  

SONUÇ: Bugün eğitim sistemimizde "imam hatip anlayışı" egemendir, bu anlayışın biricik eğitim yöntemi de: ezberleyerek öğrenme olduğuna göre, uygar ülkeler ile aramızdaki bilimsel ve teknolojik farklılıklar devam edecektir.

Diğer yazılarım için: tıklayınız

Şehir Hastaneleri ve Hapishaneler

Geçen hafta “Neden-Sonuç” ilişkisi ve Türkiye başlıklı bir yazı yazmıştım. Aslında bu yazının konusu olan'Şehir Hastaneleri ve Hapishaneler' de aynı konu içinde birer altküme... Bu kurumlar da ihalelerin girdabında… Buralarda da, aynı neden-sonuç ilişkisi geçerli…

Buralarda dönen, alavere, dalavere, para-pul işlerine (araştırmacı gazeteciler bakmalı diyerek) pek girmeyeceğim.

Peki, o halde neden hastane ve hapishane (cezaevi) konularını yeniden yazma gereği duydum? İşte cevabı: 

Çünkü "hastalık" ve "suç"; toplum yaşamında birer karanlık gölge... Karanlık gölgenin ardı sıra koşmak, ummak, dilemek kurtuluşu olmaz insanlığın... Karanlıktan kurtulmanın yolu; bilimsel eğitimden geçer, sorgulamak, araştırmak ve güneş gibi tepelerine dikilmek gerekir. İşte o zaman gölgeler küçülür ve daha çok aydınlık olur her taraf. 

Çünkü eğitim ve eğitimciler olaylara insan odaklı bakar, bunun için "hastalık" ve "suç" eğitimin konusu... Bunun için konuyu eğitimci anlayışı ile irdelemek istedim. 

Hemen herkesin anlaştığı birkaç tanım şöyle; 

• İnsan, biyolojik-psikolojik-sosyal bir varlıktır.
• Eğitim ve eğitimcilerin asıl görevi; insanın çevresi ile barışık, güven içinde ve sağlıklı yaşamasına yardımcı olmaktır. 
• Sosyal devletin öncelikli görevi: ülke insanlarını, sağlıklı, huzurlu ve güven içinde yaşatmaktır. 

Ortak amaç; insanı hem mikrobik, hem psikolojik hastalıklardan hem de suç(lu)lardan korumak olduğu için; "hastalık" ya da "suç" oluşmadan AR-GE (araştırma-geliştirme) çalışmaları yapılmalı. Bu çalışmalarda elde edilen veriler/bilgiler ışığında hedef kitle ve yetkililere eğitim verilmeli. Hastalık ve suça kaynaklık eden odaklar hedef alınmalı. Halkta “hastalık” ile “suç” hakkında farkındalık yaratılmalı. Ve tüm bu çalışmaları desteklemek için sağlık-güvenlik-hukuk alanlarında yasal düzenlemeler yapılmalı...

Çağdaş ülkelerde insanlar hem hastane, hem de hapishanelere az giderler. Çünkü buralara giden yollar koruyucu önlemler ile daraltılmıştır. 

  

O halde şu genellemeyi yapabiliriz: Eğer bir ülkede hastaneler ve hapishaneler dolup taşıyorsa,  o ülkede hem sağlık, hem güvenlik, hem de eğitim konusunda çok önemli sorunlar vardır...

 ***

Hastaya hastane, suçluya hapishane...

AKP iktidar olmadan önce, hastanelerde; hijyen şartlarına uyulmuyor, oluşan kuyrukları nedeniyle doktorlara ulaşmak çok zor oluyordu… 19-22 Aralık 2000’ta (güya devlet güvencesinde olan) 20 cezaevi "Hayata Dönüş"(!) olarak adlandırılan faşist saldırılar sonucu 32 kişi öldürülmüş, yüzlercesi yaralı-sakat bırakılmıştı. Bu katliam nedeniyle daha sonra yargıç karşısına çıkan dönemin Adalet Bakanı H.S.Türk; "Hayata dönüş, devlet kararıydı." demişti... 

2002 yılında iktidar olan AKP iktidar olduğu ilk yıllarda özellikle sağlık alanında önemli atılımlar yaptı. Bu da halkta "adalet sistemi gelişip düzelecek"  umudu yaratmıştı. Ancak, "tek adam"ın bilgiye dayalı olmayan rastgele kararları ülkeyi sosyal devlet anlayışı ve uygulamalarından hızla uzaklaştırdı. Ve halk geçmişi bile arar oldu.  Hasatlık ile suça yönelmeleri önlemek yerine; hastaya hastane, suçluya hapishane anlayışı önem kazandı ve karşımıza bugünkü tabloyu çıktı: 

Açılan ve daha da açılacak şehir hastaneleri; YİD (yap işlet devret) yöntemiyle, dolara endeksli hazine güvencesi, belli sayıda hasta garantili, ülkenin gelecek otuz yılına ipotek koyucu ve "bir koy, beş al" mantığı ile yapılıyor. Mevcut sağlık sistemi çökmüş ve hasta sayısı iştahları kabartıyor. Bu da, özel hastanelerde daha çok kazanma hırsına neden olmakta, etik ve ahlaki kuralları çiğnemeye yol açmaktadır.

Son günlerde ekranlarda, meydanlarda ve medyada “şehir hastaneleri” övgülerle tanıtılıyor. Oysa bu hastaneler çok pahalı, şehir merkezine çok uzak, buralara engellilerin ve hastaların ulaşımı çok zor… Ama yine de olsun, bu hastaneler beş yıldızlı otel gibiymiş de falan, filan… 

Bir de sessiz ve hızlıca yapımı süren fakat hiç reklamı yapılmayan hapishaneler var. Şubat 2018 verilerine göre: 208 bin 830 yatak kapasiteli hapishanelerde 235 bin 888 tutuklu ve hükümlü bulunuyor (Bazı hapishanelerde uyumak için yataklar dönüşümlü kullanılıyor)... Ama müjde bu yıl 38, 2023 yılına kadar da her yıl 50 tane yeni hapishane yapılacakmış!...

Geçen haftaki yazımda; “Her olay/durum, neden-sonuç ilişkisi içinde gelişir ve her sonuç da başka bir nedene dönüşüp daha başka sonuçlara evrilir.”  demiştim ya... Şimdi de: 

Diyorum ki; ülkedeki baskıcı yönetimin uygulamaları nedeniyle, çokça insanımız, ya hasta olup, hastanelere, ya da “suçlu” sayılıp hapishanelere gidiyor… 

Diyorum ki; eğer ülkede bir korku iklimi egemen olmuşsa; hastaneler ve hapishaneler dolup taşacak, yeni hastanelere, yeni hapishanelere ihtiyaç olacaktır. 

Diyorum ki; bugünkü "tek adam" yönetimi, acaba hastaneler, yollar, köprüler, tüneller, hava alanları için uyguladığı YİD yöntemini hapishaneler için de uygulasa...  Yani belli sayıda tutuklu garantisi ve hazine güvencesi vererek hapishaneleri de yaptırsalar daha kârlı çıkmazlar mı?

Kim bilir, belki de bu koşullarla anlaşmışlar bile... 

Ne dersiniz?

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız