istendik davranış etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
istendik davranış etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

28 Aralık 2018 Cuma

Okul - Eğitim ve Gelecek


Çokça kabul gören bir tanıma göre, “Eğitim; bireyde istendik yönde davranışlar oluşturma veya istendik olmayan davranışları istendik yönde değiştirme süreci” olarak tanımlanır.

Ben, 15 yıl öğrenci, 40 yıl da çalışarak, ömrümün büyük payını okul ve eğitim alanında harcamış bir insanım. Bu süreçte uysal, boyun eğen birisi olmadığım için yanlışlara karşı çıkıp, direnç göstererek "istendik modele" uygun olmadım.

Belki doğam, belki bulunduğum yaş ve dünyaya bakışım gereği, okulu ve okulda verilen eğitim-öğretimi sorgular ve düşünürdüm. Acaba bu istendik davranışlar kimin, kimlerin istekleridir? Diye kendime sorular sorar ve her seferinde de: “egemen güçlerin…” karşılığını alırdım.

Bu bakışla, yaşamda, çevrede olup bitenleri hep düşündüm, kendimce sorguladım. İşte, bunlardan okul ve eğitimle ilgili üç tanesi:   

(1): Her çocuk doğarken karşılaştığı basınç, ses ve ışığa karşı direnir, korku içinde ağlayarak dünyaya merhaba der. Bu yeni misafir, çok koruyucu olan annesince okşanıp emmeye başladığında ise korkuları ve yüreğinin tik takları biraz azalır. Fakat o henüz kendisi için belirlenmiş, kurgulanmış pek çok zorunluluktan habersizdir: Onun; ailesi, ülkesi, dini, dili, ırkı, dostu ve düşmanları bile bellidir. Ve o bunlara uymak zorundadır.

(2): 5-6 yaşlarında eğer şanslı bir çocuksa, başka akranları ile el ele verip tanış olacağı, şarkı söyleyeceği, oyun oynayacağı anaokuluna gider. Buradaki diğer çocuklar da onun gibi köşesi olmayan bir top gibi coşku içinde zıp zıp oynamak isterler. Fakat ne yazık ki burada kendisine “istendik davranışlar” kazandırmak için; telkinler-uyarıları-kurallar-yaslarla, tornadan çıkmış gibi aynısını yaratma işlemleri başlamıştır artık. Hatta okuma-yazma öğretme zorlamaları bile… Ve böylece, o coşku içinde zıp zıp zıplayan çocuklar, sekiz köşesi olan birer prizmaya benzetilirler.

(3): Yıllar geçer o büyür, gelişir, dünya değişir dönüşür fakat onun yaşantısı öncekilerin aynısı: Anne ve babası, kendi annesi-babasından öğrendiği anne-babalığı… Öğretmenleri, kendi öğretmeninden öğrendiği öğretmenliği… Yöneticileri, önceki yöneticisinden öğrendiği yöneticiliği sürdürmektedirler hâlâ…
Bunlar sadece bazı hatırlatmalar, eğitim yaşam boyu sürdüğüne göre sizler de eklemelerle, eleştirilerle listeyi uzatabilirsiniz.

***

Dünya durmadan dönüp, evrimleşiyor, bilim geometrik hızla gelişip, değişiyor, yenileniyor. Fakat insanların geneli, yaşamda olup bitenleri, kendilerine yaşatılanları sorgulamak, değiştirip, geliştirmek, daha yaşanır dünya yaratmak yerine, öğrenilmiş çaresizlik içinde; “bu bir yazgıdır, böyle gelmiş, böyle gider” diyerek kabullenirler. 

Devletler ise gasp edilen insan haklarını vermek yerine, egemenleri gelecekte de egemen kılmayı üstlendiler. Denetimlerinde bulunan yasama-yargı-yürütme gibi tüm güçleriyle okulu bir bir torna tezgahı ya da bir kuluçka makinesi gibi kullandılar. 

Okuldan istenen; sınırları çizilmiş olan bilgi, davranış, kural, yasa ve öğretmenler yardımıyla zorunlu eğitim verdirerek tek tip insanlar yetiştirmektir.

Orada, bireylerin hakları yoktur. Onlar sadece; zil sesiyle, susup-dinleme, kurallara-yasalara uyma ve istenen davranışları göstermelidir. İşte bu zorunluluklar; herkesin özgürlük ve özgünlüklerini kaybederek benzeşmesi, sorgulamadan aynı şeyi düşünmesi/söylemesi/yapması ve itaat etmesi demektir.

Orada, bilindik nakaratlarla sadece; zor, zorlama, zorunluluklar vardır.

Demek ki, egemenler amaçlarını gerçekleştirecek özelliklere sahip insanları yetiştirmek için okulu ve eğitimi zorunlu kılmışlar.

Oysa eğitim, her insanın özgürlük ve özgünlüklerini geliştirmesi için gerekli ve vazgeçilmez bir haktır. Bunun için de okul ve eğitimin amacı; sorup, sorgulayan, yaşamı geliştiren ve kolaylaştıran bireyler yetiştirmek, herkes için demokrasi, özgürlük, özgünlük, eşdeğerlilik sağlamak olmalıdır. Çünkü ancak böyle bir eğitimle; paylaşma, dayanışma, birliktelik sağlanabilir.

Bu görüşlere katılmayanlar (belki de kızarak) şöyle diyebilirler: 
"Peki, okulda çocuk hakları ve insani değerleri savunanlar ve kazandıranlar hiç yok mudur?" 

-Hiç olmaz olur mu? Vardır. Bunlar; “istendik davranış” isteyenlere karşı durup, direnenlerdir. Fakat ne yazık ki bunlar, genel içinde “eser” miktarda… 

***

İki yüz yıl önce doğmuş-yaşamış iki bilim insanı; demokrasi-özgürlük-özgünlük olmayan, sadece verilenle yetinen, sadece isteneni yapan kişiler yetiştiren okul ve eğitim sistemleri için bakın ne diyorlar:

K. Marx,“Sömürülenin çocuğunun, sömürenin ilgisine bırakılma çılgınlığı…”

M. Bakunin ise; ”Bilgiyi elinde tutanların iktidarı, başkalarının bilgisizliği üstüne kurulmuştur.”
*

2018 yılı sona ererken dünyadaki okul ve eğitim sistemleri hâlâ insanı ve insanlığı odak almıyor ve sadece egemenlere hizmet ediyorsa… Bu durumda ne sorular, ne ünlemler, ne de dilekler yeterlidir.

Artık herkes el ele verip demokrasiyi egemen kılmalı ve böylece insani değerlerle donanmış demokratik eğitimi gerçekleştirmeli.



Yazarın diğer yazıları için tıklayınız