Clive Bell yazdığı UYGARLIK isimli
denemede: “Kendi kabilesinin gelenek ve göreneklerini eleştirmeye başlayan
bir vahşi, çok geçmeden ya yok olup gider ya da vahşilikten kurtulur. O zaman
uygarlığa doğru büyük bir adım atılmış olur.” (sayfa:
50) der.
Her insan yavrusu, ilk insan var olduğu günden
beri dünyaya büyük yükler altında merhaba demiştir. Ağlayıp çığlık atması, bu
yüklere karşı çıkmak istediğinin en büyük kanıtıdır.
Hangi çağda insan yavrusu dünyaya, daha az yükle
merhaba demiştir? Bu konu, başka bir yazı veya tartışma konusu olabilir. Bugün,
insanın doğduğu günden beri taşımak zorunda olduğu yükleri biraz tanıyalım
istedim.
Çevresel yükler: atmosfer basıncı, iklim, barınma-güvenlik-beslenme gibi o coğrafyadaki
her kişinin ortak yükleri...
Toplumsal yükler: aile, akraba, kabile, köy ve kentlerin ürettiği, her tarih,
coğrafya ve sosyolojik duruma göre değişkenlik gösteren yükleri…
Kalıtım, biyoloji ve psikolojisinden kaynaklanan
yükler: iskelet-kas-duyu yapısı, hormonsal, davranışsal
ve zekâ gibi sağlık ve bireysel farklılık yükleri…
İşte her birey kendisine miras kalan bunca yükü
taşıyarak, bazısı şanslı, bazısı şansız olarak ve kesinlikle eşit olmayarak
dünyaya merhaba der. O halde, onun çığlık atması ve ağlamasına hak vermemiz gerekir.
Her birey bu üç ana kanaldan kendisine yüklenen
yükleri ya mücadele ile taşınacak hale getirir, ya da pes edip, yenik düşer ve
yaşama veda eder. Bizim sözümüz, yaşamaya devam edenlere, pes etmeyenlere...
***
Yaşamaya devam diyen bireyleri toplum sahiplenir ve yüklerini
daha iyi taşısınlar diye, okul ya da her yerde onlara EĞİTİM vermeye başlar.
İnsan, ilkel kabile çağından günümüze kadar; kör
inanç, tabu, önyargı, düşman, sürü anlayışı, iyilik, kötülük, erdem, savaş, barış, bencillik, kindarlık, insan severlik gibi tüm davranış ve becerilerini bu eğitimden geçerek öğrene gelmiştir.
Haksız savaşlar çıkarılmış farklı inançlar, farklı diller, farklı renkler, farklı düşünceler, farklı yaşayışlar düşman ilan edilmiş, yok olsun diye emirler çıkmış: Kimi süngüyle, topla, tüfekle öldürülmüş, kimi yakılmış, asılmış, giyotinle kafası kesilmiş, derisi yüzülerek yok edilmiş. Büyük acılar yaşamış ve yaşamaya devam ediyor tüm insanlık.
Bireyin yükleri böylece artmış ve taşınması çok zor bir kambur olmuştur. Özgüveni ve gücü olmayanlar; ne bu suç ve suçluluklar ile yüzleşebilir, ne de içinde kopan fırtınaları başkalarına anlatabilir. O, sadece korku ve utançlarını içindeki kör noktalara iter, oralarda onları dokunulmaz ve saklı tutar. Ve temiz pak olarak arınmak için de; dua edip yalvararak ULU güçlerden yardım bekler.
"Bu sorunlar gün yüzüne çıkmadığı sürece, sadece o kişiyi üzer, yorar, güvensiz ve huzursuz kılar ve onun özeli olarak kalır" derlerse de bu sözlere inanmamak gerekir. Bu aslında örtük bırakılmış bir insanlık sorunudur: Aklın içinde olmadığı, batıl inanç ve hurafelerle bezenmiş, egoistçe kendine benzer olanları bulmaya çalışan, diğerlerine yaşam hakkı tanımayan toplumsal bir sorun…
İnsan, “insanlaşmak”
için aklıyla yol alır, bu yolda; düşünür, soru sorar, sorgular, yorum
yapar, katkı verir, üretir, tabuları yıkar ve gelişir. Bunun içindir ki, aklın olduğu yerde, kör inanca ve önyargıya yer yoktur.
Kör inanç; güvensizliğin verdiği korku ile taban
bulur, sürü içgüdüleri ile yaygınlaşır ve egemenlere itaat ederek uygulanır. İşte bu süreçte oluşur tüm tabu ve
önyargılar, sonra da gelenek-görenek-önyargı el ele tutuşup taşır bu korku iklimini başka çağlara.
Bunun için bu sürecin öznesi olan güçler insana; tövbe!... günah!.. diye soru sordurmaz, onu
düşündürmez, yorumlatmaz, hele de ondan özgün katkı hiç istemez! Bunun içindir
ki bunlar; cahilliği, cehaleti sever ve överler…İşte bu yüzden de bizler: kör inanç ve önyargılar; akla-mantığa-zekâya
vurulmuş prangalardır diyoruz.
Kör inancın panzehri, ya da onu yok edecek güç; akıl,
mantık, zekâ rehberliğinde yapılacak olan eğitimdir. Ancak böylesi bir eğitimle
yok olur saplantılı kör inanç ve önyargılar.
Dikkat edilirse; akıl, mantık, zekâ
rehberliğinde yapılan eğitim dedim. Çünkü her etkileşim bir eğitim olsa da her etkileşim sonunda uygar kişiler ve uygar
toplum oluşmayabilir.
Bazı eğitim türlerinin odağında birey değil güç
vardır: Birey, sürü içgüdüsü ile boyun eğer, bağımlı, korkak ve özgüvensiz olur.
Bu eğitimle; korkan, çaresiz, yetersiz bir
nesil yetişmesi hedeflenir.
Bazı eğitimlerin odağında ise birey vardır. Bu
eğitimde, akıl, mantık, zekâ ile soran, sorgulayan, deneyen, üreten,
özgür-özgün düşünen, hoşgörülü, paylaşımcı, barışçı bireyler yetişir.
Bu karanlığı yok edecek olan güç uygarlıktır. Fakat uygarlık her iklimde yeşerip, boy vermez, o, özgürlükçü ve barışçı iklimleri
sever. Bu iklim de ancak, akıl ve hoşgörü egemenliğinde; kör inanç ve
önyargıların baskıcı prangaları yok edildiğinde oluşur.
O halde eğitim için seçici
olmalıyız.
Diğer yazılarım için: tıklayınız