Yönetemiyor!

Prof. Dr. Naci Görür, yıllarca üniversitede ders vererek, etkili anlatım gücü kazanan bir bilim insanıdır. 

Söyleşilerinde depremlerin bilimsel oluş nedenlerini, faylarının hangi yıllarda kırılıp kaç şiddetinde depremler ürettiğini ve hangi kentlerimizde kaç şiddetinde depremler beklendiğini herkesin anlayacağı bir dille anlatır. 

Bu uyarıcı anlatılarında özetle: "Deprem engellenemez bir gerçektir. Depremin zararlarını ancak, deprem dirençli köy ve kentlerin yapılmasıyla en aza iner." -demektedir. 

İki yıl önce Elâzığ depremi olduğunda da: "Aman ha Maraş-Hatay hattına dikkat ediniz, orada çok büyük bir enerji birikimi var!" diye günlerce uyarmıştı. 

İki yıl sonra belirtilen Maraş-Hatay hattında 4 ana ve binlerce artçı depremi oldu! 

13 milyon insanın yaşadığı bölge enkaza döndü, çok sayıda ölüm ve büyük acılar yaşandı, yaşanacak da. 

Deprem bölgesine 90 ülkeden de yardım ekipleri geldiği halde, ülkemizin kamu kurumları 'gidiniz' emirini geç aldıkları için can kurtarma, kurtulanlara sağlık, güvenlik, barınma, beslenme, iletişim gibi öncelikli hizmetlere ancak 2-5 gün sonra ulaşabilmişti. Oysa bu tür felaketlerde ilk 24 saat çok çok önemliydi. 

Bugün depremin 20. günü ve hâlâ çok sayıda insanımız çadır ve tuvalet bekliyor! 

Bu 'tek adam'-'tek merkez' anlayışının ne kadar yetersiz ve hantal olduğunun göstergesiydi.   

Birden anımsadım! 

Hani onlar her eleştireni ve karşı çıkanı 'not' alıyorlar ya!

O halde ben de bu 21 yıllık iktidarın geçmişi için bir parantez açmalıyım! 

İşte açtım bile:

(İktidarının en etkili kişisi Erdoğan; 'Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi'  için halktan oy isterken: 

"Bizim geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. 24'ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin ... göreceksiniz" demiş ve istediği oyları da almıştı!

Demiş, istediği oyu almış sonra da neler neler olmuştu:

• Yasama, yargı, yürütmenin tüm yetkilerini tek kişiye veren 'Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi' kurulmuş!
• Ülke kaynaklarını hor kullanarak; yol, tünel, havaalanı, şehir hastaneleri yapılmış!
• Birileri kazansın diye orman, tarım ve deprem toplanma alanları imara açılmış!
• 'Bazı' müteahhitlere 30 -40 yıllık kapitülasyon hakları verebilmek için en az 192 kez ihale yasası, defalarca imar ve vergi yasaları değiştirilmiş!
• Ülkemiz, dünyadaki kara para ve mafya için güvenli bir liman olmuştu!  

Bence bu kadarı yeterli artık parantezi kapatalım).

Halkımız bunlar benzeri sayısız zorluğu yaşadı! 

Tabii ki bu uygulamalardan zarar gören ve vicdanen rahatsız olarak yazıp, çizip anlatarak karşı çıkanlar da çoğaldıkça çoğaldı. 

En tepedeki tek kişi ve onun şemsiyesinde 'dokunulmazlık' zırhına bürünenler de yönetemediklerini anladıkça; korku, öfke, panik içinde 'karşı' olan hemen herkesi parmak sallayarak ötekileştirir, tehdit eder ve onlara: 

"Sen kimsin be! hain, terörist, sürtük, çürük, terbiyesiz, vicdansız, ahlaksız, adi... gibi argoda bile çok az kullanılan sıfatları yakıştırıyorlardı! 

Nazım Hikmet, böylesi bir psikolojiyi şöyle tanımlıyor: 

"korkuyla tutuşup /korkuyla yanarak /durup dinlenmeden konuşuyor."

Bu baskı-korku ikliminde iki kutba ayrılan nüfusun yüzde 70'i 'öteki' sayılmıştı! 

İşsizlik ve yoksulluğun üstüne bir de 6-7 Şubat depremi eklenmişti: 

Tek kişinin, deprem için gerekli önlemleri almadığı, insanı yaşatan, hasarı azaltan organizasyonları ve araç-gereçleri sağlamadığı ve ülkenin yönetilemediği ortaya çıkmıştı!  

Görüntü şöyleydi:

İçişleri bakanlığına bağlı AFAD'ın ekipsiz, çadırsız, Çevre Şehircilik bakanlığına bağlı kent merkezleri harabeye dönmüş, Ulaştırma bakanlığına bağlı, iletişim, yollar ve havaalanları işlevsiz kalmış, Enerji bakanlığına bağlı su, elektrik, doğalgaz sistemi çökmüş olduğu apaçık ortaya çıkmıştı. 

Böyle bir durumda eğer insanlık değerlerinin gereği yapılsaydı işin sorumlusu olan bakan ve bürokratlardan birkaçı ortaya çıkıp: 

"Benim bu işte sorumluluğum var, ben bu acılara katkı verdim, istifa ediyorum" -derdi, Aradan yirmi gün geçti hiçbir ses seda yok!  

***

Yönetim şimdi de depremin yıkım, acı ve yaraları için plansız, programsız olarak ve yarınları düşünmeden bazı anlık çözümler aramaktadır!

İşte iki buluşları:

BİRİNCİ BULUŞ: 

Üniversitelerin yüz yüze eğitime son vermek, öğrenci yurtlarını boşaltmak, boşalan yurtlarda depremzedeleri barındırmak! 

Müthiş bir buluş! 

Böylece; doktor hastayı görmeden, dinlemeden, araç-gereçlere dokunmadan, mühendis alanı, aracı tanımadan, plan-proje yapmadan, öğretmen öğrencisiyle göz teması kurup ona dokunmadan... 

Yarım hekim candan, yarım hoca dinden misali; doktor, mühendis, öğretmen, ...!

Peki bu kararlar ülkenin geleceğine (bekasına) ipotek değil mi?

*

İKİNCİ BULUŞ: 

Cumhurbaşkanın 9 Şubat günü OHAL ilan etmiş, 9 Şubat günü de ; "Bir yıl içerisinde yıkılan binaları yeniden inşa edip, sahiplerine teslim edeceğiz!" -sözü vermişti.  

Daha depremin 4 günü; halk pijama, terlikle, aç ve açıkta, deprem öncesi plansızlık sonucu olan ölüm ve yıkımların şokunda herkes, ölülerle dolu enkazlar duruyorken ve deprem faylarının yerlerini belirleyen hiçbir bilimsel çalışma yokken bu buyruk verilmişti! 

OHAL yetkileriyle, deprem suçları ve failleri gizlenecek, acılı halk susturulacak ve rant için inşaatlara başlanacaktır.  

24 Şubat günü Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde de müthiş bir buluşun detayları vardı. Şöyle ki:

Depremin baş sorumlularından biri olan: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na; denetimi ve itiraz hakkı olmayan yetkiler veriliyordu!

Böylece bilim, teknik, hukuk yok sayılacak, orman ve meralar yok edilecek ama yeni yepyeni rant alanları açacaktı!

  

Evet, 21 yıllık iktidar depremzedelere yetecek deprem çadırı bile üretemedi!  

Halkı kutuplara ayırdı, ülkeyi birlik içinde yönetemedi! 

Şimdi de gerekli araştırmaları yapmadan gecekondu yaparcasına 13 milyon insana konutlar yapacaklarmış! 

Uyan ey yüzde 70'lere ulaşan fakat birlik olamayan muhalefet uyan!

 Emin Toprak - DOSTÇA

         Diğer yazılarım için tıklayınız   

                    

                                        

İnsanlıkta Buluşmak

Yurdumuz, Japonya’dan sonra dünyada en çok deprem üreten bir coğrafyada yer almaktadır.. 

Ve yurdumuzu rastgelesi çok bol olan bir anlayış yönetiyor!

Deprem tüm gerçeklerini bile bile 21 yıl önce işbaşına gelen iktidar, her şeyi bildiği düşüncesiyle başka görüşleri dinlemiyor, plan-program yapmıyor ve yarınları hiç düşünmüyor. Sadece tek kişinin aldığı anlık kararlarla yol almaya devam ediyor. 

 

Bugüne kadar olası deprem zararlarını azaltacak hiçbir önlem almamaları da bu yüzden. Bu yüzden apansızın yakalandık bu büyük depreme. 

Ve 6-7 Şubat depremi yaklaşık 160 bin kilometre kare alan üzerindeki 11 ilimizde büyük yıkımlara neden oldu. 

Ve bu yüzden halk canıyla malıyla çok büyük kayıplar verdi, ülkemiz çok darda kaldı. 

Dünyanın her tarafından yardım ekipler geldi, yaşanan büyük yıkımın acılarını paylaşmak, biraz hafifletmek, birkaç canı kurtarmak, depremzedelere el uzatmak için. 

Bunlar kimlik, dil, inanç, kültür farkı gözetmeyen ve insanı önceleyen anlayışa sahip kişilerdi. Deprem ve kışın zorlukları içinde gece-gündüz demeden çalıştılar. Bizimle üzülüp bizimle sevindiler. 

Bu dayanışmayı görünce ister istemez çok sayıda kişinin geçmişte gözlerini aça aça:

Bizim bizden başka dostumuz yoktur! 

Türkün Türk’ten başka dostu yoktur!

Kol kırılır yen içinde kalır! …  -dediklerini. 

Bu ırkçı sözleri yaymak yaşatmak için nice kitap, şiir, şarkı-türkü, masal, öykü ve makale çıkmış. Bu davanın takipçisi olması için bir 'Turancı', oğluna vasiyet bile yazmıştı. 

İşte o vasiyet: 

"Yağmur, Oğlum!

Bugün tam bir buçuk yaşındasın. Vasiyetnameyi bitirdim, kapatıyorum. Sana bir resmimi yadigar olarak bırakıyorum. Öğütlerimi tut, iyi bir Türk ol.
Komünizm bize düşman bir meslektir. Bunu iyi belle. Yahudiler bütün milletlerin gizli düşmanıdır. Ruslar, Çinliler, Acemler, Yunanlılar tarihi düşmanlarımızdır.
Bulgarlar, Almanlar, İtalyanlar, İngilizler, Fransızlar, Araplar, Sırplar, Hırvatlar, İspanyollar, Portekizliler, Romenler yeni düşmanlarımızdır.
Japonlar, Afganlılar ve Amerikalılar yarınki düşmanlarımızdır.
Ermeniler, Kürtler, Çerkezler, Abazalar, Boşnaklar, Arnavutlar, Pomaklar, Lazlar, Lezgiler, Gürcüler, Çeçenler içerki düşmanlarımızdır.
Bu kadar çok düşmanla çarpışmak için iyi hazırlanmalı.
Tanrı yardımcın olsun!

Nihal Atsız
4 Mayıs 1941"

Bence bir kez daha okuyup düşününüz bu ibretlik vasiyeti. 

Çünkü sonraki yıllarda Hitlerci anlayışla yazılan yukarıdaki vasiyetin mirasçıları çoğaldı. Bu vasiyet de artık onlar için bir hedef ve slogan olmuştu. Bu amaç uğruna yola çıkıp yurdumuzdaki nice yakma, yıkma ve katliamın failleri olmuşlardı.

Peki, bu ayrıştıran, düşmanlaştıran anlayış sahipleri bugün dünyanın her yerinden bize el uzatan ve acımızı paylaşanları görünce acaba utandılar mı? 

Hayır, bunlar bugün de aynı duygularla işbaşında!... 

Pazarcık, Maraş, Adıyaman, Hatay, Nurdağı, ... Malatya'da Alevi ve Kürt, Arap ayırımı yapılarak halkı ötekileştiriyorlar. Yani, görevi, halkın acı ve yıkımlarına çare bulmak, gelecekte yaşanacak acıları en aza indirecek önlemler alması gerekenler, şimdilerde şov yapıp algı oluşturma peşindeler. 

Bu amaçla da halk dayanışmasını sağlayan sivil toplum organizasyonlarını etkisiz kılmak için 'kayyum' atıyorlar. 

Bizim görevimiz de birlik olup tüm demokratik haklarımızı yılmadan kullanmak, tek merkezci ötekileştiren anlayışı ret ve teşhir etmektir. 

O zaman, enkaz altındaki Türkçe bilmeyen, Arapça konuşan Teslime'nin annesi ve babası, güven içinde ve anadillerinde 'imdat' diyebilirler. 

O zaman, sivil toplum örgütlerinin 'insani yardım' olarak tırlara yüklediği, odun, soba, yiyecek, giyeceklere el konmadan ihtiyacı olanlara ulaşır. Ve o zaman bu insan severler depremzedelere 'merhaba' diye dokunabilir.  

 

Demek ki bu deprem, sadece büyük can ve mal kaybına neden olmadı. Yurdumuzda acıları ortaklaştıran bir anlayış ve daha yaşanır bir barış iklimi için de umut oldu. Hem de hurafeleri ve insanlık ayıplarını yeniden sorgulamamıza bir fırsat sağladı.

Bunun için insani dayanışma ve birlikteliğe algılarla engel olan sınır koyan anlayışlara (cılız bir sesle de olsa): 'yeter/sus' diyebilenler çoğaldı.  

İşte bu 'insani' uzlaşımızın daha da güçlenip gürleşmesi gerekir. 

***

Derler ki, insan iki yüzlüdür kendisini sevmeyen başkasını sevemez! 

Bence bu çok insafsızca bir genelleme! 

Evet, bu söz 'ben' duygusu etkisindeki insanın bir gerçeğidir.

Fakat insan, böyle bir yabani gerçeklik karşısında çaresiz kalmamalı.

Bu gerçekliği ehlileştirecek yani insanileştirecek yol ve yöntemler bulmalı.  

 

Derler ki, her insan doyumsuzdur ve yakaladığı bir sevincin sonunda bir diğerini arar.

Evet bu da doğru !

Fakat bu doğrunun da öznesi tekil ! 

O halde bizim görevimiz: birlikte sevinç yaşayan özneleri çoğaltmak olmalıdır. 

Emin Toprak - DOSTÇA

         Diğer yazılarım için tıklayınız 

Depremle Yaşamak

6-7 Şubat 2023 günü peş peşe çok büyük yıkım yapan iki deprem oldu. 13 milyon insanın yaşadığı bölge enkaza döndü. 10 Şubat Cuma gününde can kaybı: 20.213, yaralı 80.052 kişi ve 6.444 bina çöktü!

Geçmişte böyle bir olay olur olmaz, Kızılay, sağlık eleman ve araçları eşliğinde hızlıca o bölgeye gedip, çadır ve mutfaklarını kurar, İtfaiye ve TSK'nın eğitimli personeli de kurtarma çalışmalarına başlardı. 

Fakat felaketin yaşandığı 6 Şubat günü böyle bir çalışma yoktu. Özellikle kayıpların en çok yaşandığı Hatay ilinde yardıma koşan hiçbir örgüt ve organizasyon yoktu. Özetle, devletin sesi de hizmeti de yoktu.  

Oysa bilenler ve bilim böylesi felaketlerde ilk 8 ve 24 saatin yaşam için çok önemli olduğunu söylerler.  

Deprem depremzedeleri uykuda yakalamış  ve büyük çoğunluğu enkaz altında kalmıştı, kurtulanlar ise yalın ayak ve pijamalarıyla sokaklardaydı.

Her taraf enkaza dönmüş, su, elektrik, doğalgaz, kesilmiş, cadde-sokak yollar geçilmez, havaalanı kullanılmaz olmuştu.  

Halkın arasına ancak 8 Şubat 2023 günü gidebilen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Pazarcık ilçesinde bir depremzede vatandaşa: 

"Olanlar hep oldu. Bunlar kader planının içinde olan şeyler" diyebildi. 

Bu, boyun eğip susunuz demektir! 

Fakat cılız da olsa bazı vatandaşlar ve muhalefet susmadı:

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, 8 Şubat günü Twitter hesabında: 

"Halkımızın halini yerinde gördüm. Yaşananlara siyaset üstü bakmayı, iktidarla hizalanmayı reddediyorum. Bu çöküş tam da sistematik rant siyasetinin sonucudur. Erdoğan’la, sarayıyla ve rant çeteleriyle hiçbir zeminde buluşmayacağım. Ben halkımın kavgasını vereceğim. Sonuna kadar." diyordu.  

Boyun eğip susun diyen Erdoğan, henüz 48 günlük başbakanken 1 Mayıs 2003 günü Bingöl'de (6,4) deprem 625 binayı yıkmış ve en az 176 kişinin de ölümüne neden olmuştu. Ve Erdoğan, devlet adına şunları söylemişti: 

"Yeraltında fay kırıklarından önce bağışlayın söylemek zorundayım, kırılan ar damarlarıdır. Malzemeden çalmanın arkasında ahlak hırsızlığı, demokrasiden çalmak, hukuk kapkaççılığı, siyaset yankesiciliği ve kamu yönetimi kalpazanlığı yatmaktadır. Bu olay, kamu otoritesinin devlet imkanlarını nasıl kullandığını bütün çıplaklığı ile ortaya koymuştur. Olay kader diye geçiştirilemez... İnşaatlarda zemin etüdü, malzeme ve kontrol eksikliği varsa netice bu olur." 

Demek ki, bu ölüm ve yıkımların sorumluları: ar damar olmayan, hırsız, yankesici, kapkaççı, ahlaksız, demokrasi-hukuk düşmanı, kamu otoritesi ve devlet imkânlarını kullanan kalpazanlardır!

Ve bu olay, 'kader' diye geçiştirilemez!  

Onun gerçekleri anlatan sözleri halktan çokça beğeni ve alkış almıştı. 

Şimdi biraz da günümüze dönelim. 

Sayın Erdoğan 21 yıldır çok az  padişahın sahip olduğu yetkilerle görev yapıyor. Sanırım biz de vatandaş olarak ona sorular sorup cevaplar almalıyız. İşte benim sorularım: 

Soru 1: 21 yıllık muhteşem iktidarınızda 'Ar damarları olmayanlar' hakkında neler yaptınız, yurdumuzda; 'Ar damarları olmayanlar' çoğaldı mı yoksa azaldı mı?

Soru 2: 6-7 Şubat depreminde de kamu otoritesi, devlet imkanlarını kullan kalpazanlar var mıdır, varsa ne yapmayı düşünüyorsunuz?  

Soru 3: 6-7 Şubat deprem felaketi için İBAN numaralarına yine bağış isteniyor. Tabii ki bu çok haklı bir istek, çünkü zarar çok büyük! Peki, 1999'dan beri bağışlar dışında “deprem vergisi” bilinen, resmi adı ise "ÖİV” olan vergi tutarının 685 milyar lira olduğu söyleniyor, acaba bu para nemalandırılmış olarak duruyor mu? 

***

Doğa bir döngü içinde varlıkları geliştirip, dönüştürüp var ederken bazen de: yıkar-yakar-yok eder.

Fakat doğanın ayrılmaz parçası olan yaşam, bu 'yıkımlar' karşısında hiç pes etmez ve fırsat bulduğu bir yerden yeniden fışkırarak devam eder. 

Anadolu coğrafyası da böylesi bir döngünün kadim ev sahipliğini yaparak birbirinden habersiz yaşamış pek çok kültürün beşiği olmuştur. 

Bunun içindir ki, kazdıkça toprağın derinliklerinden kat kat olmuş kültürel  kalıntılar çıkmaktadır.

Demek ki coğrafyamızda depremler hep olmuş ve olacaktır. O halde bu kadere boyun eğmeden, bilimsel önlemler alarak depremle yaşamayı öğrenmemiz gerekir. Tıpkı Japonya gibi... 

2021 yılı yazında peş peşe yaşanan yangın, deprem ve sellerin üzüntüsü ile yazdığım Coğrafya Kader Mi?  son satırları şunlardı:

"Eğer halkımız, geçen yaz yaşanan yangın, deprem, selleri ve onların yaşattığı acı ve kederleri, çare bulunmaz bir 'kader' sayarsa...

Ve eğer, tüm acıları sorgulayıp bir daha yaşanmaması için iktidarı önlem almaya zorlamazsa, o zaman gelecek yaz ve sonrası yıllarda aynılarını, belki daha da büyüklerini yaşarız. 

Fakat eğer, yangınları söndürecek uçaklar, araç-gereçler, deprem ve seller için de gerekli koruyucu önlemler alınırsa, o kader de kederler de değişir.

Bunun için de bilimsel, demokratik ve barışçıl birliktelikler gerekir." 

Evet eğer halkımız bu iktidara, 20 yıl öncesi hesapları bile sormadan, 2021 yılı yazını milat alıp; yangın, deprem ve sellerdeki yönetimsel suç ve kusurlar için hesap sorulabilseydi.

Mutlaka bugün;

***Ormanlarımız daha iyi korunur, yangınları söndüren uçak ve teknolojimiz olurdu.

***Ülkemiz kaynak ve bütçesinin karadeliği olan "Bir gece ansızın" seferleri son bulur, ölümler olmaz, tank, top, bomba, İHA, SİHA, mermi ... için harcanan milyarlar, yaşatacak kaynaklara dönüşürdü. 

***Halkın deprem toplanma alanları imara açılmaz, deprem yönetmeliği esas alınır, fayların üzerine havaalanları ve yaşam alanları yapılmaz, tarım alanları imara açılmaz, kamu malı olan toprak, maden, dereler yandaşa peşkeş çekilmez, ülke bütçesi açık vermezdi. 

***40 yıl sonrası torunlarımızı borçlandıran, adrese teslim ihalelerden vazgeçilirdi. 

 

***Ülkemiz olağan yönetilmiş olduğu için yönetim yetersizliği yaşandığında başvurulan 'Olağanüstü Hâl' (OHAL) ilan etmeye gerek olmaz, böylece önümüzdeki seçimleri etkileyecek daha az 'algı' üretilmiş olacaktı. 

***Ve büyük bir yıkıma neden olan Kahramanmaraş, Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Malatya, Diyarbakır, Kilis, Şanlıurfa, Adana, Osmaniye depreminde ölü ve yaralıların binlercesi sağlıklı yaşayacak, yıkılan on binlerce konuttan binlercesi yıkılmamış olacaktı. 

***Ve eğer bu hal olmasa, OHAL ilan etmeye bile gerek kalmazdı!

Demek ki, bu acıların yaşanmasından sadece tek kişilik iktidar değil, bizler de sorumluyuz!  

Nazım Hikmet'i saygıyla anıp, onun dizeleriyle bitirelim:

"...Koyun gibisin kardeşim,
...

deryayı bilmiyen balıktan da tuhaf.

Ve bu dünyada, bu zulüm 

senin sayende.
Ve açsak, yorgunsak, alkan içindeysek eğer..."

Emin Toprak - DOSTÇA

         Diğer yazılarım için tıklayınız