Test…

“Nerede bir can ölse

oralı olur yüreğim.

Olmalı zaten.

Olmazsa "İnsan" olmaz yüreğim… “

Ahmed Arif

***

Yine bomba, yine katliam, bir iken ikiye çıktı Ankara katliamları, gün geçmiyor ki acılarımıza başka acılar eklenmesin, öfkenin kine dönüşmesi sonucunda oluşmuş öç alma duygusunun o ilkel acımasızlığı, suçlu suçsuz ayırmadan yok ediyor suçsuz günahsız insanları, grupları. 

Olanları gördükçe, yaşadıkça, Ahmed Arif’in yukarıdaki dörtlüğünü anımsayıp, üzülüyor, lanetleyip ve acıları paylaşmak için başsağlığı diliyoruz. Gerçi bazıları, bir bölüm medyanın karartma ve yalanlarıyla oluşturduğu algı operasyonların da etkisiyle yaşanan acıları bile, “benim” “onların” diye ikiye ayırıp, “benim” dedikleri için ağıtlar yakıp, yaslar tutuyor, “onların” dedikleri için de, ama…, fakat… diye başlayan cümleleri sıralayıp sanki olabilirliği için bahaneler arıyor. Bu sağlıksız düşünce ve hasta kişilerin çoğalması ise ürkütüyor tüm insanları.

Peki üzülüp, lanetleyip ve başsağlığı dilemek yeter mi, acıları dindirmeye, katliamları durdurmaya?...

Vatandaş olarak bizler; kaderci anlayıştan sıyrılıp, acıları yarıştırmadan, olayları sorgulamalı, vicdan sesine kulak verip, haksızlıkları haykırmalı, acılara neden olan tüm güçleri lanetlemeli, iktidara görev ve sorumluluklarını hatırlatmalıyız.

İktidar ve devlet aygıtı içinde yer alanlar ise, duygularını dile getirip duygu seli yaratmaktan kaçınmalı. Vatandaşları oluşturan tüm grup ve bireyleri kollayıp, korumak için önlemleri almalı. Her türlü terör ile acımasızlıklara kaynaklık eden, öfke, kin ve öç alma duygularını tanımalı, nedenleri ortadan kaldırıp, tekrarını önlemelidir. Herkese eşit uzaklıkta yasalar çıkarıp, eşitlik, demokrasi, laiklik ilkelerini uygulamalı, vatandaşın kendini güvende hissedeceği bir barış ve huzur ortamı/iklimi yaratmalıdır.

***

Mesleğim gereği okulöncesinden üniversite çağına kadar pek çok çocuk ve gence testler uyguladım. Uygulama yapan arkadaşlarımla birlikte değerlendirme toplantılarına katıldım. Amacım size bu çalışmalar ve sonuçlarını anlatmak değil, sadece konu başlığının “test” olması çağrıştırdı bana o günleri…

Test: “kişinin, yetenek, bilgi, karakterini yoklamak/tanımak için yapılan sınama” olarak tanımlanabilir. Bu testlerin objektif olması için; kültürel farklılıklar, ortam ve uygulayıcıdan kaynaklı sübjektiflikleri azaltıcı bazı uyumlu kılma  (standardize) çalışmaları yapılır. Ama yine de tam bir objektiflik sağlamak mümkün olmaz.

Size anlatmağa çalıştığım test ise uzmanlık ustalık istemeyen, çok basit ve herkesin kolayca kendisine uygulayacağı daha objektif bir test. Aslında herkesin bildiği, başını yastığa koyduğunda –sıklıkla- uyguladığı bir test... Bu test sırasında, vicdan dediğimiz kendi içsesimizle konuşur, tartışırız, kendimizi bazen aklar, bazen sebep olanlarla birlikte suçlar, bazen de kâbuslar görüp uykusuz kalırız.

İşte size bu herkesin bilip uyguladığı testi hatırlatmak istedim. Ruh sağlığımız için hangi kimlik, hangi konumda olursak olalım, herkesin böylesi bir teste ihtiyacı vardır.

Herkes içsesiyle konuşup, hesaplaşmaya başladığı anda, bireysel farklılıklar dediğimiz, algılama, yorumlama, kabullenme, karşı çıkma gibi düşünsel ve eylemsel farklılıklar çıkar ortaya. Böylece bu aşamada insan sorunlar karşısında duruşunu belirler, ya çözüm arar, ya karşı çıkar, ya da kabullenip sessiz kalır.

Bu duruşların bütünsel yansımasına toplumsal vicdan da diyebiliriz. Aslında kör düğüm olmuş pek çok ülke sorunumuz toplumsal vicdan kaynaklıdır. Çünkü insanlarımızın büyük çoğunluğu sorunlar karşısında, empati yapamıyor,  kaderci anlayışları gereği kabullenip, sessiz kalmaktadır. Bu tespitin bir suçlama amacı yoktur ve hiç kimsenin de böyle bir hakkı olmamalıdır. Bu tespit, sorunlarla yüzleşmek, çözümler bulmak için ve asıl çalışma alanını belirtmek için yapılmıştır.

On yıllar gibi kısa zamanda ülkece büyük çok acılar yaşadık, Özel Timler, Jitemler, Yeşillerle tanıştık fakat hiç biri ile hesaplaşamadık, tesadüfen meydana gelen ‘Susurluk Kazası’ ile bile yüzleşemedik.

Ayhan Çarkın, nice acılar yaşatan fakat vicdanının kendisine verdiği azaba dayanamayanlardan sadece biriydi. Uğur Dündar'ın Arena adlı haber programında 1000 kişinin infazını gerçekleştirdiğini itiraf etti, tek tek yer, zaman ve isimleri verdi peki sonra ne oldu?!...

Eğer sorunlarla yüzleşip, çözüm bulmaz ve susup kalırsak, tıpkı dedelerimizin yaptığı gibi, biz de suçu günahı olmayan çocuklarımıza ve torunlarımıza miras bırakacağız, haksızlıkları, zalimlikleri ve onun biriktirdiği öfke ve kinleri…

***

Sorumluluk sahibi etkili ve çağdaş birey

Her bireyin birlikte yaşadığı topluma karşı bazı görev ve sorumlulukları vardır. Bunlar sadece; işini yapmak, vergi vermek ve oy kullanmakla sınırlı değildir.

Bir kişi olarak elbette yukarıda sayılan üç görevimizi yapacağız, ama çağdaş insan dediğimiz günümüz insanın bunlarla sınırlı değildir görev ve sorumlulukları…

Çağdaş insan; evde, işte, sokakta hayatın her alanında karşısına çıkan durum, olay ve sorunları, neden ve niçin diye sorgular. Bu sonucun oluşmasında varsa kendi payını ve diğer paydaşlarını öğrenir, ne yapmalı, nasıl yapmalı diye çözüm için arayışlarda bulunur.

Birlikte yaşamanın olmazsa olmaz şartı: Demokrasi, insan hakları ve hukuktan yana,  Dini; sevgi-saygı, Irkı; insan olan insanlar olmak zorundayız.

***

Testimiz çok basit demiştik, işte -sizin de arttırabileceğiniz- bazı soruları:

Eğer, yastığa başını koyduğunda içsesinle barışık olarak rahat uyuyabiliyorsan,

Eğer, karşındakinin gözüne, başını eğmeden bakabiliyorsan,

Eğer, karşındakine baktığında, kendinde bir eziklik bir suçluluk duymuyorsan,

Eğer, insanlar seninle şarkı söyleyip, bazen de seni protesto edebiliyorlarsa,

Eğer,  söze “Eyy!.”  yerine, “Seni/sizi anlıyorum, ne yapabilirim?” diye başlayabiliyorsan,

Eğer, …

Demek ki sen doğru yoldasın.

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız

Bu yazı Radikal Blog’da:

http://blog.radikal.com.tr/yasam/test-125646

 

İyilik yap, iyilik bul…

- @AlaattinCAGIL, Twitter'de yukarıdaki görseli, hikâyesi ile birlikte paylaşmış: "İbrahim, çadır kurulacak yerde taşlarla oynuyordu./ Görevli: Bu nedir?/ İbrahim: Halep'teki 4 odalı bombalanan evimiz." -

***

Kültürümüzde; eğer bir kişi tanıtılacak, övülüp erdemleri sayılacaksa, öncelikle onun iyilikleri ve yardımseverliğine vurgu yapılır. Diğer yönlerinin anlatılması daha sonraya kalır. Görüp, okuyup, duyduğumuz kadarıyla, iyilik yapmak ve yardımsever olmak diğer toplumlarda da çokça önemsenen iki değerdir. O halde bunlara insanlığın ortak değerleri de diyebiliriz.

Çocukken söylediğiniz, ya da çocuklarınızdan dinlediğiniz, daha çok da okulöncesi çocukların neşe ile koro olarak söylediği, hemen herkesin bildiği/sevdiği,  bir şarkı vardır. "İyilik yap, iyilik bul"  diye başlayan ve bir dörtlüğün birkaç tekrarlardan oluşmuş bir şarkı. İşte bu çok sevilen şarkının sözleri sanki; bu gün yaşadıklarımız ile çöken dış politikamızın öngörüsü ve gelecektekilere bir uyarısı:

“İyilik yap, iyilik bul
Kim kazanmış kötülükten
Kötünün başına gelmedik olmaz
Kimsenin ettiği kimseye kalmaz"

Eğer sözü, "iyilik dile, iyilik bulursun" şeklinde söylesek bile, bu onun anlam ve gücünü hiçbir şekilde eksiltmez. Demek ki, iyilik dilemek/istemek herkesin kolayca sahip olabileceği, hiçbir dini, ırki, coğrafi engeli olmayan çok yüce bir insani duygu, değer ve anlayıştır.  

Ondandır ki başkalarına, iyilik yapma ve iyilik düşünme, bir erdem olarak kabul edilmiş ve toplumsal belleklere nakşolmuştur.

***

Ölüm korkusu:

Ölümler, öylesine sindirmiş ve korku salmış ki etrafa. Şimdilerde herkes ölümü konuşur oldu, evde, sokakta, okulda, medyada...

Bir bebek, bir çocuk öldürülüyor, onun acısını bile ortak yaşayamaz olmuş, onun, kimin çocuğu olduğu arayışına girer olmuş insanlar. Oysa kim olduğuna bakmadan, vuranı da, azmettireni de  katil ilan edip lanetlenmek gerek. İnsani değerlerimiz zarar görmüş olacak ki; "Savaş değil barış olsun", "Ölümler olmasın, barış olsun", "Çocuklar ölümesin maça gelsin" çığlıkları bile (onlarda neyi çağrıştırıyorsa!) suç olmuş!...

Halden bilmez/anlamazlar, hoyratça, acılarını yarıştıranlar, bencilce, bana yetsin yeter diyenler, sevgisiz/acımasızca, bana dokunmasın da binyıl yaşasın diyenler ve taraftarını arttırmak için, karşı tarafı yok ederek çoğalmayı düşünen anlayışlar. Dikkat, dikkat insani değerleri zarar görmüş insanların çoğaldığı bir dünya...

Bu dünyada; birinden diğerine söz taşıyan, taşırken, "bire iki" eklemede bulunan, "benden duymuş olma ama." deyip dost görünen, kavgalara neden olup, kavga başlayınca köşesinde kıs kıs gülen insanlar. Bunları siz de ?çokça- görür, duyar, bilirsiniz.

Ülkemizin karar vericilerine, "haydi yiğitlerim birkaç hafta sonrasını düşünün" deyip gaz veren dünkü 'stratejik ortaklarımız'  hani neredeler?!...

Biz komşularımızla bozuştuk,  hem onlar, hem biz çokça zarar gördük, görmeye devam ediyoruz, peki ortaklarımız nerede?  Muhtarlara sorduk onlar da bilmiyor.

Çünkü onlar da, gönülleri de şimdi bize çok çok uzakta. Çünkü onlar çıkarları gereği, maç devam ederken kuralları ve ortakları değiştirdiler.  

İşte bakın yine biz bize  kaldık baş başa, çünkü, biz komşuyuz komşu!...

***

Komşuda pişti bize de düştü, bakalım payımıza düşenlere:

Olan oldu, komşuda 470 bin insan öldü, evler yandı/yıkıldı.

Sınır kapılarında -bu işte sizin de payınız var, açın kapınızı dercesine-; gözbebekleri büyümüş, eşini çocuğunu ya ölü yada cephede bırakmış, yaşlı, kadın, çocuk ve bebeklerden oluşan yüzbinlerce göçmen/mülteci/sığınmacı kuyruklarda.

Çanakkale'den Bodrum'a kadar Ege'nin tüm kıyıları kana bulanmış, bebek, çocuk, kadın, yaşlı yüzlerce göçmenin, mezarı olmuş.

Yetim-öksüz,  evsiz, işsiz, ekmeksiz, okulsuz, umutsuz kalıp, kampta karavana bekleyen, sokaklarda dilenmek zorunda kalan göçmen sayısı, 2,5 milyona varmış.

Suriye, Rusya, İran, Irak ve diğerleri "dost komşu" değiller şimdi.

Düşürülen Rus uçağı sonrasında tüm hayaller bitti, dengeler bozuldu, dış politika çöktü, korku sarmalında sınırlarımız.

İşte bu kazançlarıyla(!) birlikte, dünyada "değerli yalnızlık" içinde -mutlu, mesut- yaşamaya devam...

***

İçeride neler oldu/oluyor?

-Öfke, kin, ölüm…

Cumhuriyet gazetesi 12 Şubat günü manşetten Ayşe Sayın'ın Cizre haberini vermişti, "ölüm binaları" önünde çaresizce bakan dört çocuk görseli üstüne yazılmış, o çok kısa ve çok anlamlı başlıktı: "OPERASYON BİTTİ, KENT DE"

Sadece burası değil, daha burası gibi, tarihi, coğrafyası ve insanı yok edilmiş olan kentler var. Sur,  Nusaybin, İdil ve bilmem nereler.

Haydi, "üzülsek, ağlasak da ölenler öldü geri gelmez bir daha." desek, "gelen mala olsun" deyip avunalım(!), ama cevapsız kalan çok soru var işte ikisi:

Peki, canlı cenaze gibi sağ kalanlardaki o vuruklar (travmalar) nasıl yok olacak?

Peki, uykuya hazırlık için, ninni/masal bekleyen bebe/çocuklara  dinletilen, bomba, silah sesleri ve çığlıkları onların yarattığı vurukları nasıl unutturup onları geleceğe taşıyacağız?!...

Akan kanı durduramadılar! Yitip giden canları yaşatamadılar? Acılara son veremediler!. Ama yok edilen kadim dünya mirası üstüne, TOKİ "kentsel dönüşüm" yapıp Toledo yapacakmış!..

***

Zamanında muktedirlerimize soramadık, bari hatırlatalım:

Eğer komşumuzun sıkıntıları, sorunları varsa, biz de iyi bir komşu isek, neden onlara yardım ve dostluk elimizi uzatıp, onlara iyilik dilemedik?

Hani töremizde, komşu komşunun külüne muhtaçtı, hani komşu açken sen tok olamazdın/uyuyamazdın, ne oldu nerede kaldı töremiz?  

Komşun sorunları ile boğuşup yuvası yıkıldığında -çınar ağacı devrilince herkes odun toplar misali- bana da şunlar şunlar kalacak beklentisi ile rüyalar görmek, sizce haklı mı, insani mi?

Daha kendi ülkende eşitliğe dayalı vatandaşlığı, demokrasiyi, hukuku, iç barışı sağlayamamışsın, komşuya ayar vermek senin neyine?!..

Bu gün neden, "Kötünün başına gelmedik olmaz/Kimsenin ettiği kimseye kalmaz." diyoruz da, niçin "İyilik yaptım, iyilik buldum" diyemez olduk?

Neden!..

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız

Bu yazı Radikal Blog’da:  

http://blog.radikal.com.tr/turkiye-gundemi/iyilik-yap-iyilik-bul-124989